بررسی رابطه میان گونه های مختلف دینداری و گرایشات سیاسی

آنچه در این پژوهش برای بررسی رابطه میان حوزه دین با سیاست و گرایشات سیاسی، مورد توجه و کنکاش قرار گرفته است، نه اثرگذاری ادیان گوناگون و یا میزان پایبندی به آن ها، بلکه اثرگذاری گونه ها و انواع دینداری مورد بررسی واقع شده است؛ چراکه ما در واقعیت نه با بیش از دوشقی ساده شده «دینداری/ بی دینی»، بلکه با گونه های مختلف دینداری و تغییرات درونی و بیرونی آن ها مواجهیم. برای تبیین چگونگی ارتباط میان انواع دینداری با گرایشات سیاسی باید ابتدا انواع دینداری ها و گرایشات سیاسی شناسایی شوند که پس از بررسی دیدگاه های صاحبنظران مختلف، برای انواع دینداری نهایتا مدل ویلیام شپرد که رهیافتی جامعه شناسانه دارد، به دلیل جامعیت بالا و زیر پوشش قرار دادن اغلب مولفه ها و شاخص های گونه شناسی های دیگر برگزیده شد. گونه شناسی ویلیام شپرد بر اساس چگونگی نگرش به مدرنیته و نحوه مواجهه با ارزش های مدرن و میزان تمامیت گرایی صورت گرفته است و نتیجه 7 سال مطالعه او در سرزمین های اسلامی و از جمله ایران است. وی پنج نوع دینداری سکولار، تجددگرایی اسلامی، اسلام گرایی رادیکال، سنت گرایی جدید و سنت گرایی را بازشناسی نموده است. برای بررسی گرایشات سیاسی نیز تقسیم بندی عبدالرحمن عالم که فضای گسترده تری از نگرش ها و گرایش ها و کنش های سیاسی را پوشش می دهد مورد استفاده قرار گرفت. عالم گرایش گروه های سیاسی را به پنج گرایش رادیکال، لیبرال، میانه رو، محافظه کار و واپسگرا تقسیم می کند. تحقیق حاضر از لحاظ روش یک تحقیق پیمایشی به حساب می آید که در آن از تکنیک پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران می باشد که با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعداد 247 نفر انتخاب شده اند. نتایج نشان می دهد از نظر نوع دینداری 7/5 درصد پاسخگویان رادیکال اسلامی، 6/23 درصد سنت گرا، 5/49 درصد سنت گرای جدید، 4/18 درصد تجددگرای اسلامی و 8/2 درصد سکولار هستند. بنابراین بیشترین درصد پاسخگویان از لحاظ نوع دینداری سنت گرای جدید هستند. همچنین داده ها نشان می دهد از نظر گرایش سیاسی 5/9 درصد پاسخگویان محافظه کار، 8/52 درصد میانه رو، 6 درصد رادیکال و 7/31 درصد لیبرال هستند؛ بنابراین بیشترین درصد پاسخگویان از نظر گرایش سیاسی میانه رو هستند. لازم به ذکر است هیچکدام از پاسخگویان، دارای گرایش سیاسی واپسگرا نیستند. در نهایت نتایج حاصل از بررسی رابطه میان داده ها نشان می دهد بیشترین درصد پاسخگویانِ دارای گرایش سیاسیِ محافظه کار از لحاظ نوع دینداری رادیکال اسلامی، بیشترین درصد پاسخگویانِ دارای گرایش سیاسیِ میانه رو از لحاظ نوع دینداری سنت گرا، بیشترین درصد پاسخگویانِ دارای گرایش سیاسیِ لیبرال از لحاظ نوع دینداری تجددگرای اسلامی و بیشترین درصد پاسخگویانِ دارای گرایش سیاسیِ رادیکال از لحاظ نوع دینداری سکولار هستند. بنابراین می توان گفت بین نوع دینداری پاسخگویان و گرایش سیاسی آنان رابطه معنادار وجود دارد. این رابطه از لحاظ آماری نیز با 99 درصد اطمینان معنادار شده است. بنابراین فرضیه رابطه بین نوع دینداری پاسخگویان و گرایش سیاسی آنان تایید می شود.